Resumo T.4 - Enfermidades e medicina

 4.1- A SAÚDE E A ENFERMIDADE

• Segundo a OMS, a saúde é o benestar físico, psíquico e social; e a enfermidade, polo tanto, é a ausencia dese benestar.

• Hai dous tipos de factores que determinan a nosa saúde, os endóxenos (producidos no interior do organismo) e os exóxenos (que se producen no exterior). Os factores endóxenos están determinados pola xenética e a idade; pola contra, os exóxenos determínanse pola alimentación, a hixiene, os hábitos de vida e o sistema sanitario.

• A esperanza de vida é a media de número de anos que vive unha certa poboación nun certo período de tempo.

4.2- A PREVENCIÓN

A prevención ou precaución é o conxunto de medidas que evitan a falta de saúde. 

Esas medidas hixiénicas poden ser individuais ou colectivas. 

• Medidas individuais: céntranse no aseo e limpeza do corpo, é dicir, é responsabilidade do propio individuo.

• Medidas colectivas: a nivel público, son por exemplo:

              - Tratamento da auga : o proceso de potabilización faise nunha ETAP (estación de tratamento de augas potables), onde se depura e se desinfecta esta auga con axentes químicos; e o proceso de depuración de augas residuais faise nunha EDAR, recolle as augas e trata de reducir a contaminación mediante certos tratamentos.

          

               ETAP:

               EDAR:

              - Tratamento dos alimentos: pode ser mediante conservación (técnicas que os manteñen en bo estado), control sanitario e etiquetaxe (xa que permite coñecer as características de estes).   

              - Tratamento dos residuos: os Residuos sólidos urbanos, industriais, sanitarios e radioactivos son recollidos para reutilizalos, reciclalos ou eliminalos no lugar que corresponda.

4.3- HÁBITOS SAUDABLES

Son conductas que inciden positivamente na saúde. 

En relación á nutrición:

• Dieta equilibrada.
• Hixiene alimentaria.
• Exercicio físico.
  
• Non consumir drogas.
• Evitar a exposición ás infeccións e á tensión.
• Control habitual da saúde.

En relación á saúde mental e ao sistema nervioso:

• Dieta equilibrada.
• Exercicio físico e intelectual.
• Vida ordenada, con descanso suficiente.
• Evitar situacións de risco de lesión medular ou cerebral.
• Evitar consumo de drogas.
• Reducir situacións de tensión.
• Coidar as relacións no ámbito familiar, laboral e social.

En relación ao aparello locomotor:

• Peso adecuado.
• Exercicio físico regular.
• Evitar as lesións.
• Dieta equilibrada.
• Non cargar un peso excesivo na espalda.
• Manter sempre unha boa postura corporal.

En relación á sexualidade:

• Hixiene persoal.
• Revisións periódicas co xinecólogo ou úrologo.
• Precaución co contaxio de ETS ou cos embarazos non desexados.

4.4- SISTEMA INMUNOLÓXICO

O sistema inmunolóxico é o conxunto de mecanismos que evitan as infeccións. As barreiras de entrada de estas infeccións son as mucosas e a pel. Existen defensas de dous tipos:

• Específicas: resposta inmune que actúa en particular sobre cada microorganismo.
• Inespecíficas: resposta igual para calquer microorganismo; consiste na fagocitose destes feita polos macrófagos e os neutrófilos antes de que alcancen o torrente sanguíneo, isto desencadea nunha inflamación (rubor, calor, dor e tumor).

 A resposta inmune pode ser humoral mediante anticorpos (linfocitos B) ou celular mediante a acción citotóxica (linfocitos T).

A resposta inmune ten memoria e tolerancia; memoria porque ante un segundo contacto co antíxeno, a resposta inmune é máis rápida e duradeira e tolerancia porque non hai autoataque excepto en enfermidades autoinmunes (lupus).

4.5- DIAGNÓSTICO

 É o procedemento de identificación dunha enfermidade. As fases dun diagnóstico son as seguintes:

1. Entrevista.
2. Exploración física (inspección anatómica, palpación, auscultación...).
   
3. Exploracións complementarias (probas xenéticas e test de esforzo).
4. Obtención da historia clínica como resultado.

4.6- TRATAMENTO DA ENFERMIDADE

As enfermidades trátanse con medicamentos que están compostos polo principio activo (un ou varios) e un excipiente. 

A forma galénica é cómo se presenta un medicamento; pode ser como pílula, xarope, inxectable, aerosol ou pomada.

Hai varias vías de administración dun fármaco; pode ser de maneira oral (pola boca), sublingual (disoltos na lingua), intranasal (polos orificios nasais), rectal (a través do ano), parental (inxeccións) ou tópica (a través da pel).

Existen varios tipos de medicamentos:

• Antisépticos: evitan que se produza unha infección a través das feridas (xabón, alcol ou auga osixenada).
• Analxésicos: reducen a dor (paracetamol ou morfina).
• Antiinflamatorios: reducen as inflamacións (ibuprofeno ou naproxeno).
• Antibióticos: actúan sobre as infeccións bacterianas.
• Antivirais: tratan de impedir a replicación dun virus.
• Medicamentos psiquiátricos: para o tratamento de enfermidades mentais (antidepresivos ou ansiolitícos).
• Vacinas: compostas de sustancias antixénicas sen patóxenos que permiten o desenvolvemento dunha resposta inmune primaria con memoria inmunolóxica que inmuniza ao paciente dunha enfermidade concreta.
• Soros: preparados de anticorpos específicos contra unha determinada enfermidade que axudan ao sistema inmunolóxco do paciente a combatela.

4.6.1. QUIMIOTERAPIA

4.6.2. CIRURXÍA

Unha cirurxía é unha intervención para poder acceder aos órganos internos a través dunha incisión. 

Hay un conxunto de técnicas diagnósticas e tratamentos previos necesarios para minimizar os riscos que implica unha operación cirúrxica e a anestesia previa que recibe o nome de estudos preoperatorios.

A anestesia é a administración dun fármaco para eliminar a dor durante a intervención. Esta pode ser local (parte reducida do organismo), rexional (zona ampla do corpo) ou total (afecta a todo o corpo).

Ao igual que os estudos preoperatorios, existen unha serie de coidados que buscan a reanimación e recuperación do paciente tras a operación e chamase tratamento postoperatorio.

Hay novas técnicas cirurxicas para reducir a agresividade da cirurxía convencional como poden ser a angioplastia (ensanchar arterias), ciruxía endoscópica e cirurxía robótica.

Cirurxía endoscópica                                          Cirurxía robotica

4.6.3. TRATAMENTO DO CANCRO

O cancro é o desenvolvemento de células anormais (cancerosas) en calquer parte do corpo. Existen tumores malignos e benignos, os malignos identifícanse porque son capaces de estenderse a outras partes do organismo e xerar outros tumores noutros órganos mediante a metástase. Hai varias técnicas para o tratamento do cancro:

• Quimioterapia: uso de sustancias químicas de acción citotóxica.
• Radioterapia: aplicacións de radiacións a nivel local.
• Cirurxía: extracción dos tumores e tecidos con células canceríxenas.
• Inmunoterapia: uso de anticorpos monoclonais que se unen de maneira específica aos receptores de membrana das células cancerosas.

4.6.4. TRANSPLANTES

Un transplante é a substitución de células, tecidos ou órganos dunha persona enferma polos dunha persona sa (viva ou morta). Existen varios tipos:

• Autotransplante: mesmo indivivuo.
• Isotransplante: xemelgos.
• Alotransplante: dúas persoas distintas pero compatibles.
• Xenotransplante: o doante e o receptor son individuos de distinta especie.

Estos tipos de transplantes poden traer unha serie de problemas, como o rexeitamento de órganos (resposta inmune desencadeada polo receptor) ou a escasez destes.

• Células nai
• Órganos sintéticos (próteses, metais, polímeros, cerámica)

4.7- REPRODUCIÓN ASISTIDA

A reprodución asistida é o conxunto de técnicas que facilitan ou substitúen o proceso natural de reprodución. Pode levarse a cabo de diferentes maneiras:

• Inseminación artificial
• 
  Fecundación in vitro
• Inxección intracitoplasmática de espermatozoides
• Transferencia intratubárica de gametos
  
• Xestación subrogada

4.8- MEDICINAS ALTERNATIVAS E NATURAIS

• 
  Homeopatía (memoria da auga)
• Naturopatía (plantas + masaxes)
• Acupuntura (agullas)
• Quiropráctica (fluxo de enerxía coas mans)
  
• Reflexoterapia (masaxe, dactilopuntura)
• Terapias holísticas (mente máis corpo)

4.9- INVESTIGACIÓN FARMACÉUTICA

Etapas de este proceso:

1. Fase química: procura de sustancias químicas e biolóxicas que se poidan unir aos marcadores dunha enfermidade específica e teñan efectos terapéuticos.

2. Ensaio preclínico: realización dun estudo que demostre os efectos que as sustancias procuradas na anterior etapa  teñen sobre células en cultivo ou en vivo entre outras cousas.

3. Ensaio clínico: o mesmo que na anterior etapa, pero esta vez con persoas (voluntarias).

            

            - Fase I: voluntarios sans

            - Fase II: voluntarios sans e coa enfermidade para a que se desenvolve.

            - Fase III: comprobación da eficacia.

            - Fase IV: estudo do mercado

4. Comercialización.

4.10- SISTEMA SANITARIO

O sistema sanitario é a forma mediante a cal un país organiza e financia a protección da saúde a través da prevención e a prestación dos servizos médicos aos seus cidadáns.

O sistema sanitario español é caracterizado por:

• Dar cobertura universal.
• Financiarse a través de impostos.
• Garantir a igualdade de acceso a recursos e servizos. 

Existen unha serie de medidas para universalizar o dereito á saúde en todos os países do mundo, que son:

• Maiores gastos en saúde por persoa.
• Xeneralizar a cobertura sanitaria.
• Eficiencia na asignación de recursos.
• Maior investimento.
• Maior educación sanitaria
• Evitar os gastos innecesarios.
• Uso racional de recursos e dos medicamentos.